Sygnały ostrzegawcze wskazujące na rozwój uzależnienia od Internetu
Media elektroniczne dają dzieciom i młodzieży ogromne możliwości zaspokajania ważnych dla nich potrzeb psychicznych (np. potrzebę kontaktu z innymi, przynależności do grupy, potrzebę niezależności od rodziców, potrzebę twórczości, potrzebę władzy i sukcesu, potrzeby seksualne czy agresji). Dlatego właśnie Internet jest tak ważny dla młodzieży. Jednak istnieje ryzyko, że w niektórych sytuacjach potrzeby te będą zaspokajane w sposób zagrażający ich bezpieczeństwu oraz prawidłowemu rozwojowi (emocjonalnemu, społecznemu, psychoseksualnemu). W Internecie bowiem, podobnie jak na ulicy, podwórku, dyskotece czy w innych miejscach, młody człowiek może spotkać się z różnymi zagrożeniami (pornografia, pedofile, oszuści, agresorzy i in). Ponadto w Internecie jest wiele łatwo dostępnych miejsc, które są zupełnie nieodpowiednie dla dzieci (np. czaty erotyczne). Dlatego, aby zapewnić bezpieczeństwo dzieciom i młodzieży podczas korzystania z mediów elektronicznych, należy przede wszystkim mieć świadomość istniejących zagrożeń. Warto też przyjrzeć się temu czy poprzez coraz większą ilość czasu spędzanego w sieci dziecko nie uzależniło się od Internetu. Oto kilka sygnałów ostrzegawczych, na które powinniśmy zwrócić uwagę w kontekście wspomnianego uzależnienia.
–Zaabsorbowanie Internetem – myśli dziecka pochłonięte są tym, co dzieje się w sieci i co mogłoby tam robić, nie potrafi skoncentrować się na bieżących sprawach i zadaniach – nauce, odrabianiu lekcji itp.
–Utrata zainteresowania innymi zajęciami – dziecko przestaje interesować się tym, co zazwyczaj było dla niego ciekawe i sprawiało przyjemność, np. uprawianie sportu, a coraz więcej czasu poświęca na Internet.
–Osłabienie kontaktów z innymi osobami – dziecko coraz mniej czasu spędza z rodzicami i rodzeństwem oraz swoimi znajomymi, nie podejmuje rozmów, wydaje się nieobecne myślami, woli spędzać czas przed komputerem.
–Ukrywanie tego, czym zajmuje się, będąc w sieci – dziecko oszukuje rodziców i stara się ukryć to, co w rzeczywistości robiło, będąc w sieci; zazwyczaj tłumaczy się dużą ilością zadanych lekcji.
–Silny sprzeciw wobec ograniczeń dotyczących korzystania z sieci – dziecko awanturuje się, a nawet staje się agresywne, kiedy rodzice stawiają ograniczenia dotyczące czasu korzystania z sieci; jest wówczas w stanie użyć wszelkich środków, np. przemocy, żeby osiągnąć dostęp do sieci.
–Objawy odstawienia – w sytuacji braku dostępu do Internetu dziecko przeżywa silne poczuciem straty i nie potrafi sobie z tym poradzić; jest pobudzone, zirytowane sytuacją, czasami ma obniżony nastrój albo odczuwa niepokój.
–Wykorzystywanie Internetu jako ucieczki przed codziennymi problemami – cyberprzestrzeń staje się dla dziecka miejscem, w którym może zapomnieć o bieżących trudnościach i niepowodzeniach oraz poczuć się kimś znaczącym i poprawić sobie nastrój.
–Korzystanie z sieci pomimo świadomości negatywnych konsekwencji – dziecko nie jest w stanie zaprzestać, ani nawet ograniczyć czasu, korzystania z Internetu, pomimo że ma świadomość narastających problemów w swoim życiu, kiedy np.: nie przechodzi do następnej klasy, nie zdaje egzaminów, zostaje usunięte ze szkoły itp.
(oprac. I. Ulfik-Jaworska na podstawie K. Young)
Iwona Ulfik-Jaworska – doktor psychologii, trener, psychoterapeuta, autorka książek i artykułów z zakresu psychologii społecznej, wychowawczej oraz edukacji medialnej. Współpracuje z Fundacją „Auxilium” w zakresie szkoleń i warsztatów psychoedukacyjnych.